Η 25η Νοεμβρίου είναι η παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψητης βίας κατά των γυναικών. Δεν είναι ημέρα γιορτής αλλά ημέρα αγώνα που σκοπό έχει την ευαισθητοποίηση όλης της κοινωνίας, την ενδυνάμωση αλλά και την αντίσταση των γυναικών απέναντι στη βία σε όλες τις μορφές της και βεβαίως την διεκδίκηση των κατάλληλων μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης από την πολιτεία. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί μία παγκόσμια πανδημία η οποία «δηλητηριάζει» τις ζωές πολλών γυναικών.
Τι είναι βία και γιατί συμβαίνει;
Συγκεκριμένα, βία είναι κάθε συμπεριφορά που έχει σκοπό να εξαναγκάσει, να κυριαρχήσει, να πληγώσει και να απομονώσει το άτομο. Τέτοιες συμπεριφορές έχουν ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό, την ψυχολογική και σωματική βλάβη, την κακή ανάπτυξη, τη στέρηση ή ακόμη και τον θάνατο. Πρόκειται λοιπόν για μία τραυματική εμπειρία όπου με όποια μορφή κι αν εκφραστεί αφήνει πίσω της ανεξίτηλα σημάδια. Οι πιο αναγνωρισμένες μορφές βίας είναι η σωματική, η ψυχολογική/συναισθηματική, η σεξουαλική και η λεκτική.
Ποιες είναι οι μορφές βίας και ποιες οι συνέπειες της;
- Σωματική βία: πρόκειται για μία από τις πιο γνωστές μορφές και περιλαμβάνει συμπεριφορές που συχνά προκαλούν πόνο, τραυματισμό και εξευτελισμό του θύματος-μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο ακόμα και για τη ζωή του- όπως για παράδειγμα κλωτσιές, χτυπήματα και άλλες κακοποιητικές συμπεριφορές είτε με τη χρήση αντικειμένων είτε χωρίς. Οι επιπτώσεις σωματικής βίας, εκτός από τα εμφανή σημάδια, είναι και ψυχοσυναισθηματικής φύσεως, αφού επιβαρύνουν σοβαρά την ψυχική υγεία του ατόμου (φόβος, άγχος, δυσφορία, απομόνωση, δυσκολίες στην καθημερινότητα).
- Ψυχολογική/συναισθηματική βία: πρόκειται για μία ύπουλη μορφή βίας που γεμίζει το θύμα με ενοχές και κύριος στόχος του θύτη είναι να αποκτήσει τον έλεγχο και να εξαναγκάσει το άτομο να κάνει κάτι που δεν θέλει. Ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί να πετύχει τα παραπάνω είναι ο εκφοβισμός, η υποτίμηση, η ταπείνωση και οι απειλές. Η ψυχολογική βία δεν αφήνει απτά σημάδια και οι επιπτώσεις της δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό την ψυχική υγεία αφού εμφανίζονται στο προσκήνιο καταστάσεις και συναισθήματα όπως θλίψη, ενοχές, άγχος, ανασφάλεια, κατάθλιψη καθώς και σωματοποίηση των δυσφορικών συναισθημάτων. Το άτομο που έχει υποστεί αυτή τη μορφή βίας μπορεί να αγχώνεται κάθε φορά που ο θύτης το πλησιάζει, να αυξάνεται η καχυποψία του και για άλλους, να αποσύρεται εντελώς και να χάνει το ενδιαφέρον του ακόμα και για τον ίδιο του τον εαυτό.
- Σεξουαλική βία: αφορά την επιβολή της σεξουαλικής πράξης ή κάποιων σεξουαλικών συμπεριφορών που πραγματοποιούνται ενάντια στη θέληση του θύματος. Πρόκειται για την ανεπιθύμητη σεξουαλική δραστηριότητα, με τον θύτη να χρησιμοποιεί βία με σκοπό να απειλήσει ή να εκμεταλλευτεί το θύμα. Οι αντιδράσεις του θύματος είναι πιο άμεσες απέναντι στη σεξουαλική κακοποίηση και περιλαμβάνουν το αρχικό σοκ, τον φόβο και τον πανικό του. Επιπλέον, τα μακροπρόθεσμα συμπτώματα αυτής της μορφής βίας είναι η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΣ) και το υπερβολικό άγχος.
- Λεκτική βία: υφίσταται όταν κάποιος χρησιμοποιεί τον προφορικό ή τον γραπτό λόγο για τη χειραγώγηση και τον έλεγχο του ατόμου. Περιλαμβάνει φωνές, απειλές, εξυβρίσεις και προσβολές με στόχο την ταπείνωση και την γελοιοποίηση του ατόμου. Όπως και η ψυχολογική/συναισθηματική βία, έτσι και η λεκτική δεν αφήνει απτά σημάδια. Συχνά, έχει ως αποτέλεσμα τις ενοχές, τη θλίψη, το άγχος, την απομόνωση και την κατάθλιψη.
Πρόληψη
Προκειμένου να βάλουμε ένα τέλος σε αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο, χρειάζεται μία συλλογική προσπάθεια από τα άτομα, την πολιτεία και τους φορείς ώστε να καταφέρουμε να το αντιμετωπίσουμε. Καλύπτοντας και αγνοώντας τη βία, αυτή γιγαντώνεται, δημιουργώντας δυσάρεστες συνέπειες. Χρειάζεται λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε όλοι την φωνή μας και να μην ξεχνάμε ότι οπουδήποτε και αν εκδηλωθεί η βία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και την κοινωνία. Επομένως, δεν αποτελεί μόνο μία προσωπική υπόθεση αλλά και ένα κοινωνικό πρόβλημα που μας αφορά όλους. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η διασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος ισότητας και σεβασμού απέναντι στις γυναίκες.
Τέλος, ας επιλέξουμε και ας διαμορφώσουμε τον κόσμο που θέλουμε να ζούμε. Ας αποκτήσουμε όλοι φωνή απέναντι σε αυτό το φαινόμενο για να εξαφανιστεί κάθε μορφή βίας αλλά και να εξαλειφθούν τα ψυχικά σημάδια που αφήνει.
Δήμητρα Τσέρτου,
Κυριακή Φαρφάλα,
Ψυχολόγοι Κέντρων «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ»