ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ;
Είναι η επιστήμη που αξιολογεί, διαγιγνώσκει και θεραπεύει διαταραχές στην επικοινωνία, το λόγο και την ομιλία.
Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές επικοινωνίας, λόγου-ομιλίας, φωνής, και μάσησης – κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες ως αποτέλεσμα νευρολογικών, εξελικτικών ή λειτουργικών αιτιών.
Η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας ξεκινά μέσα σε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, που χτίζεται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον.
Το παιδί εξερευνά το περιβάλλον του, αναπτύσσει επικοινωνιακή πρόθεση και μη λεκτικούς τρόπους για να επικοινωνήσει τις ανάγκες του, κατανοεί, επεξεργάζεται, ανταποκρίνεται στα ερεθίσματα και σταδιακά φτάνει στο στάδιο της λεκτικής επικοινωνίας.
Στο στάδιο αυτό ξεκινά η ανάπτυξη διαφόρων πτυχών της γλώσσας όπως η μορφολογία, η σύνταξη, η σημασιολογία και η πραγματολογία.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
Είναι ο επιστήμονας που με την κατάλληλη κατάρτιση μπορεί να κάνει αξιολόγηση της κατάστασης, διάγνωση της διαταραχής, και να προχωρήσει στην θεραπευτική παρέμβαση όπου χρειάζεται.
Άλλες ονομασίες των λογοθεραπευτών, είναι λογοπεδικοί, λογοπαθολόγοι και θεραπευτές του λόγου.
Πτυχίο λογοθεραπευτή μπορεί να αποκτήσει κάποιος στην Ελλάδα στα δύο τμήματα Λογοθεραπείας που παρέχουν αναγνωρισμένα πτυχία, τα Α.Τ.Ε.Ι. Πατρών και Ιωαννίνων, καθώς και σε ανάλογα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ακόμη, υπάρχουν ιδιωτικές σχολές και μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρουν σπουδές με ειδίκευση στο αντικείμενο της Λογοθεραπείας.
ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ Η ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η Λογοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον λόγο την ομιλία και την επικοινωνία, τόσο εκ γενετής, όσο και εξ αιτίας επίκτητων διαταραχών.
Αφορά:
* παιδιά που παρουσιάζουν πρόβλημα άρθρωσης (δηλαδή δυσκολεύονται να προφέρουν κάποιους ήχους κατά την ομιλία τους), έχουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας ή του λόγου, είτε έχουν μαθησιακές δυσκολίες.
* Παιδιά με νοητική υστέρηση ή γενετικά σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο Down) ή αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτισμό, τραυλισμό, νευρολογικές διαταραχές) που επηρεάζουν τον λόγο και την ομιλία τους.
* Άτομα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο (αφασία) ή κρανιοεγκεφαλική βλάβη, που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγου, ομιλίας και δυσκολία στην κατάποση.
* Άτομα με διαταραχές φωνής (π.χ. μετατραυματικές δυσφωνίες, σπαστικές δυσφωνίες).
* Άτομα με διαταραχές φωνής, ομιλίας, λόγου και ακουστικής επεξεργασίας λόγω βαρηκοΐας και μετά από κοχλιακή εμφύτευση.
* Άτομα που έχουν υποστεί χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής και τραχήλου (λαρυγγεκτομή, γλωσσεκτομή, κ.α.)
Πώς γίνεται η λογοθεραπευτική παρέμβαση;
Η λογοθεραπευτική παρέμβαση γίνεται σε τρία στάδια. Αρχικά γίνεται η αξιολόγηση, στη συνέχεια η διάγνωση και τέλος η θεραπευτική παρέμβαση.
> Η αξιολόγηση του ατόμου γίνεται από τον/ την λογοθεραπευτή/ τρια καθώς και από διάφορους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς (π.χ. νοσοκομεία, διεπιστημονικά κέντρα, ινστιτούτα ψυχικής υγιεινής κ.α.) ανάλογα με την ηλικία και το πρόβλημα του ατόμου.
Η λογοθεραπευτική αξιολόγηση είναι ένα μέρος της γενικότερης αξιολόγησης της κατάστασης του ατόμου που γίνεται σε συνεργασία και με άλλους επιστήμονες όπως: παιδοψυχίατρους, γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, ειδικούς παιδαγωγούς, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές κ.α. ανάλογα με την περίπτωση.
Κατά την διάρκεια της λογοθεραπευτικής αξιολόγησης χρησιμοποιούνται, κατά περίπτωση, διάφορες δοκιμασίες (τεστ), γίνεται παρατήρηση και καταγραφή των δυσκολιών του ατόμου.
> Η διάγνωση συνήθως γίνεται από τον παιδοψυχίατρο ή από το γιατρό (αν πρόκειται για καθαρά οργανικό πρόβλημα) και σε συνεργασία με τους υπόλοιπους ειδικούς (λογοθεραπευτή, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, κτλ.) γίνεται η εκτίμηση της γενικότερης κατάστασης. Η διάγνωση από μόνη της δεν είναι ενδεικτική του επιπέδου ικανοτήτων του ατόμου όσον αφορά την διαταραχή. Κάθε άτομο είναι εντελώς διαφορετικό και έτσι θα πρέπει να προσεγγίζεται, καθώς μία διάγνωση δεν μπορεί να προβλέψει τις ιδιαιτερότητες και τις ικανότητές του.
> Όσον αφορά στη λογοθεραπεία, η διάγνωση που προέκυψε από την αξιολόγηση αρχικά συζητιέται με τους γονείς ή τον ίδιο τον ασθενή (εφόσον πρόκειται για ενήλικα), όπου παρουσιάζονται οι δυσκολίες αλλά και οι δυνατότητες του ατόμου όπως προέκυψαν από την αξιολόγηση. Ανάλογα με την διάγνωση συνήθως υπάρχει και πρόγνωση της μελλοντικής κατάστασης, χωρίς όμως να υπάρχουν χρονικοί περιορισμοί και προβλέψεις, καθώς η κάθε περίπτωση είναι τόσο ξεχωριστή και διαφορετική από την άλλη όσο διαφορετικός είναι και ο κάθε άνθρωπος.
> Η θεραπεία (όπου χρειάζεται) είναι εξατομικευμένη και προσωπική. Αρχικά καταρτίζεται το θεραπευτικό πρόγραμμα, θέτουμε στόχους πραγματοποιήσιμους, συνυπολογίζοντας τα θετικά στοιχεία του ατόμου και τις δυνατότητές του ανάλογα με την διαταραχή. Οι θεραπευτικές συνεδρίες, συνήθως, έχουν διάρκεια 30΄- 45΄λεπτών, ανάλογα με την περίπτωση. Σημαντικό ρόλο στην έκβαση της θεραπείας παίζει το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού ή του ενήλικα, καθώς η ψυχολογική στήριξη και η επανάληψη των θεραπευτικών στόχων σε καθημερινή βάση είναι οι παράγοντες που θα κάνουν την ειδοποιό διαφορά στην θετική έκβαση της θεραπείας.
Διαταραχές που σχετίζονται με την γλωσσική ανάπτυξη
- Διαταραχές άρθρωσης και φωνολογίας
- Διαταραχές ομιλίας (διαταραχές ροής της ομιλίας, τραυλισμός )
- Διαταραχές φωνής (αφωνία, δυσφωνία, εφηβοφωνία, κ.α.)
- Γλωσσικές διαταραχές (αναπτυξιακές και άλλες )
- Ως προς τη δομή (φωνολογικό, συντακτικό, μορφολογικό επίπεδο)
- Ως προς το περιεχόμενο (σημασιολογικό επίπεδο)
- Ως προς τη χρήση (πραγματολογικό επίπεδο)
- Διαταραχές του γραπτού λόγου (ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, δυσορθρογραφία, δυσγραφία και άλλα)
- Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (διαταραχές αυτιστικού φάσματος) ή αυτισμός
- Νευρογενείς διαταραχές του λόγου και της ομιλίας (δυσαρθρίες και άλλα)
- Αναπτυξιακή καθυστέρηση της ομιλίας
Η λογοθεραπεία είναι η θεραπεία προτίμησης στην πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά ηλικίας απο 12 μηνών εως 3 ετών που δεν έχουν αναπτύξει ομιλία!
Παρέχει τα επικοινωνιακά εφόδια και τις γνωστικές δεξιότητες στις μικρές ηλικίες που μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στην μετέπειτα εξέλιξη και πρόγνωση της αναπτυξιακής τους πορείας!
Κατερίνα Τσούμα, Λογοθεραπεύτρια
Υπεύθυνη κέντρων ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ