Για να καταλάβουμε τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες θα παραθέσουμε τον ορισμό που δίνει η Εθνική Επιτροπή Μαθησιακών Δυσκολιών. «Μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ετερογενή ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην απόκτηση και χρήση ακουστικών, προφορικών, αναγνωστικών, ορθογραφικών ή μαθηματικών δεξιοτήτων.
Αυτές οι διαταραχές είναι εγγενείς και οφείλονται, πιθανώς, σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να συνυπάρχουν με άλλες καταστάσεις αναπηρίας ή φτωχό πολιτισμικό περιβάλλον.
Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες σύμφωνα με το DSM-V (Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία) είναι οι δυσκολίες στην εκμάθηση και τη χρήση των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων με παρουσία τουλάχιστον ενός από τα παρακάτω συμπτώματα, τα οποία πρέπει να διαρκούν για τουλάχιστον 6 μήνες και να μην ανταποκρίνονται στις στοχευμένες παρεμβάσεις.
- Ανακριβής ή αργή και κοπιώδης ανάγνωση λέξεων (π.χ συχνά μαντεύει τις λέξεις από κάποια γράμματα και γενικά, έχει δυσκολία με τη μεγαλόφωνη ανάγνωση λέξεων / Διαβάζει ορμπέλα αντί ομπρέλα, νόμος αντί νομός)
- Εμφανίζει δυσκολία στην κατανόηση του κειμένου που διαβάζει μόνος του (π.χ. μπορεί να διαβάσει το κείμενο με ακρίβεια αλλά δεν καταλαβαίνει την αλληλουχία των γεγονότων, τις σχέσεις που αναπτύσσονται, δεν οδηγείται σε συμπεράσματα, ή δεν κατανοεί τα βαθύτερα νοήματα του κειμένου που διαβάζει)
- Δυσκολίες με την ορθογραφία (π.χ. μπορεί να προσθέτει, να παραλείπει ή να αντικαθιστά φωνήεντα ή σύμφωνα / Γράφει κασί αντί κρασί ή πατατάτα αντί πατάτα)
- Δυσκολίες με τη γραπτή έκφραση (π.χ. κάνει πολλαπλά γραμματικά λάθη ή λάθη στα σημεία στίξης, δεν αφήνει παραγράφους ή γενικά δεν μπορεί να οργανώσει το γραπτό κείμενο στις κατάλληλες παραγράφους, στερείται σαφήνειας στην γραπτή έκφραση των ιδεών.
- Δυσκολίες στην κατάκτηση της έννοιας του αριθμού, ή των αριθμητικών υπολογισμών (π.χ. έχει ελλιπή κατανόηση των αριθμών, του μεγέθους τους και των μεταξύ τους σχέσεων, μετράει με τα δάχτυλα για να προσθέσει μονοψήφια νούμερα, αντί να ανακαλεί στη μνήμη του τις μαθηματικές πράξεις, όπως κάνουν οι συνομήλικοί του, χάνει την αλληλουχία του συλλογισμού, κατά την εκτέλεση του αριθμητικού υπολογισμού και μπορεί να μπερδέψει τις αριθμητικές πράξεις / π.χ κάνει πρόσθεση αντί για πολλαπλασιασμό , συγχέει το + με το Χ και π.χ. δεν ξέρει ποιος αριθμός είναι μετά ή πριν τον αριθμό 29)
- Δυσκολίες με τη μαθηματική λογική (π.χ. έχει σοβαρή δυσκολία στην εφαρμογή των μαθηματικών εννοιών και πράξεων ή κατά την διαδικασία επίλυσης ποσοτικών προβλημάτων / δεν κατανοεί τι είδους πράξη πρέπει να κάνει σε ένα πρόβλημα)
Συμπτώματα ανά ηλικία σύμφωνα με το DSM-5 (Μέρος Πρώτο – Προσχολική Ηλικία)
- Προβλήματα στην ανάπτυξη λόγου (Ελλιπές λεξιλόγιο – Δυσκολίες στην απομνημόνευση νέου λεξιλογίου)
- Φωνολογικό έλλειμμα (Δυσκολίες με ασκήσεις – παιχνίδια με τους ήχους της γλώσσας )
- Δυσκολίες στη διάκριση των φωνημάτων
- Αδυναμία εντοπισμού των λέξεων που ομοιοκαταληκτούν
- Συνήθως έχουν πρόβλημα με το διαχωρισμό προφορικών λέξεων στις συλλαβές τους
- Δυσκολίες στην αντίληψη και μνημονική ανάκληση της σειράς και της διαδοχής (πχ Σύγχυση με ακολουθίες: αλφαβήτα, μέρες της εβδομάδας, μήνες, αριθμοί)
- Αδυναμία γρήγορης ονομασίας (εικόνων – αριθμών – χρωμάτων)
- Σύγχυση στην αντίληψη της κατεύθυνσης (Ιδιαίτερα στη διάκριση αριστερού – δεξιού)
- Σύγχυση με περίπλοκες οδηγίες
- Δυσκολίες με την αναγνώριση και τη γραφή γραμμάτων (Δυσκολία στο να μάθουν να γράφουν ακόμη και το όνομά τους – Συχνά επινοούν μια δική τους ορθογραφία των λέξεων)
Διάγνωση
Επίσημη Διάγνωση των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών (Δυσλεξίας) γίνεται στην ηλικία των 7 με 8 ετών, δηλαδή όταν τελειώσει η φοίτηση των παιδιών στην Β΄ τάξη του Δημοτικού σχολείου αλλά υπάρχει περίπτωση όταν το παιδί είναι ιδιαίτερα ευφυές το πρόβλημα γίνεται εμφανές αργότερα στην ηλικία των 9 ετών, όταν αυξηθούν οι απαιτήσεις του σχολείου. Οι γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να διαγνωστούν και νωρίτερα απο την Α’ Δημοτικού απο την κλινική παρατήρηση ειδικευμένων θεραπευτών.
Για σχολική χρήση η γνωμάτευση ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (δυσλεξίας) δίδεται από τα Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ) τα οποία βρίσκονται, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και στα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα, τα οποία είναι πιστοποιημένα από το Υπουργείο Παιδείας. Δικαιοδοσία διάγνωσης έχει και η Ειδική Διαγνωστική Επιτροπή Αξιολόγησης (ΕΔΕΑΥ) των Σχολικών μονάδων Ειδικής Αγωγής.
Ο εντοπισμός της δυσλεξίας δεν είναι έργο ενός μόνο ειδικού αλλά ομάδας ειδικών: η κάθε ειδικότητα έχει ανάγκη όχι μόνο την οπτική γωνία, αλλά τις περισσότερες φορές και την πρακτική βοήθεια της άλλης. Οι ειδικότητες που συμβάλλουν στη διάγνωση αλλά και στη θεραπευτική αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών, γενικευμένων ή ειδικών, αποτελείται κατα περίπτωση απο:
– ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟ – ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ -ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ – ΕΙΔΙΚΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟ -ΨΥΧΟΛΟΓΟ
Ευθύμιος Αγγράς
Ειδικός Παιδαγωγός Κέντρων Επικοινωνία, Λαμίας – Αταλάντης
(έπεται συνέχεια στο 2ο μέρος)